Xəzər dənizinin dayazlaşması, xüsusilə Novxanı, Zaqulba və Bilgəh çimərliklərində nəzərə çarpır.

Sentyabrın əvvəlində Novxanıdakı pulsuz çimərliklərdən birinə baş çəkən haqqin.az-ın müxbirləri gözlənilən ekoloji fəlakətin ciddiliyinə və miqyasına şəxsən əmin olublar. Su təqribən 30-40 metr geri çəkilib və bir vaxtlar insanların sıx olduğu çimərliyin sahil xətti zibil və məişət tullantıları ilə “bəzədilmiş” sıx yaşıl yosunla örtülüb.

Abşeronda sahil zonası

Oxşar vəziyyət Zaqulbada da müşahidə olunur, burada sahil zolağı qayalarla doludur.

Ən xoşagəlməz hal odur ki, Azərbaycan rəsmiləri Xəzərin sürətlə dayazlaşdığını ya görmür, ya da hiss etmək istəmir. Xəzərin əks sahilində bu problemlə üzləşən Qazaxıstandakı qonşularımız həyəcan təbili çalır və heç olmasa, həllini tapmağa çalışır.

Bir neçə həftə əvvəl Qazaxıstan mediası Kalamkas neft yatağının yaxınlığında çəkilmiş şok video yayıb. Hələ məlum olmayan səbəbdən Xəzərin suları bu ərazidə bir anda bir neçə kilometr geri çəkildi və dayaz dibdə yüzlərlə ton ölü kefal qoydu.

Deputat Ayjan Skakova əmindir ki, fövqəladə tədbirlər görülməsə, Xəzər Aral dənizinin acı taleyini təkrarlaya bilər. Deputatın sözlərinə görə, son 16 ildə Xəzərdə suyun səviyyəsi bir metr yarım azalıb. Bu da öz növbəsində regiondakı ekosistemə və ölkə iqtisadiyyatına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər. 

Qazaxıstanın Ekologiya Nazirliyi də əmin edib ki, onlar boş oturmurlar və xüsusən də su anbarının Qazaxıstan hissəsində suitilərin qorunması üçün tədbirlər görürlər.

Xəzər dənizinin proqnozlaşdırılan konturları

Xatırladaq ki, iki il əvvəl Gissen və Bremen universitetlərinin alman alimləri Utrext Universitetindən holland geoloq Frank Vesselinqlə birlikdə 21-ci ilin sonuna qədər Xəzər dənizinin səviyyəsində dəyişikliklərin proqnozlaşdırıcı modelini qurubular.

Belə ki, alman və holland tədqiqatçılarının hesablamalarına görə, 2100-cü ilə qədər Xəzər dənizində suyun səviyyəsi indikindən 9-18 metr aşağı olacaq. Beləliklə, Xəzər dənizi hövzəsinin sahəsi 23-34 faiz azalacaq.

Beynəlxalq alimlər qrupu Xəzərin sürətlə dayazlaşmasının regionun ekologiyasında, iqtisadiyyatında və siyasi sabitliyində bir sıra qlobal problemlər yaradacağı qənaəti ilə öz tədqiqatlarını yekunlaşdırıb.