Amerikanın New York Times qəzetində Yale Universitetinin professoru, tanınmış tarixçi Timoti Snayderin “Bu səslənməlidir: Rusiya faşist dövlətidir” başlıqlı köşə yazısını dərc edib.

Burada Şərqi Avropa tarixi üzrə ixtisaslaşmış Snayder, faşizm ideologiyasının yox, faşist Almaniyasının İkinci Dünya Müharibəsi cəbhələrində məğlub olduğunu müdafiə edir.

Snayderin fikrincə, onun mahiyyətini “təmizləyici zorakılıq” kimi formalaşdırmaq olar və bu ideologiyanın bizim üçün indiyədək ən parlaq assosiasiyası Hitler və Holokost olmuşdur.

Amma bu, çox dar yanaşmadır, müəllif hesab edir. Avropanın bir çox ölkəsində faşizm müxtəlif vaxtlarda və fərqli miqyasda süpürüldü. Bütün təzahürlərində o, həmişə kiminsə “İstək siyahısı”nın sağlam düşüncə üzərində qələbə çalmasına çalışır. Və Snayderin fikrincə, bizim indi müşahidə etdiyimiz budur: Rusiya, onun fikrincə, əsl faşist, dağıdıcı müharibə aparır.

Nəşrin müəllifi belə qənaətə gəlir ki, bugünkü Rusiya, tarixçilərin fikrincə, faşizmin təşkil etdiyi meyarların əksəriyyətinə cavab verir.

▪️Bir liderin kultu (Vladimir Putin)

▪️Böyük bir şey üçün ölülərin kultu (İkinci Dünya Müharibəsi qələbəsi)

▪️İmperiyanın keçmiş böyüklüyü haqqında mif və bu əzəməti qaytarmaq istəyi

▪️Güclü təbliğat maşını

▪️Mülkiyyət əlaməti kimi vizual simvollar (Z və V)

▪️Liderə dəstək üçün kütləvi tədbirlər

▪️Konkret bir qrup insana qarşı nifrət nitqi

Snayder yazır ki, Hitler Almaniyası ilə Putin Rusiyası arasındakı oxşarlıqlar diqqəti çəkir. Çoxları üçün bunu qəbul etmək nə qədər çətin olsa da, Rusiya öz ətrafına əzab və dağıntı səpərək bu yolu təkrarlayır.

Müəllif hesab edir ki, bir vaxtlar nasistləri məğlub etmiş bir ölkənin özü ola bilməyəcəyini düşünmək səhvdir. Tarixin müəyyən bir məqamına qədər faşizm Sovet İttifaqında 1939-cu ildə SSRİ ilə Almaniya arasında bağlanmış müttəfiqlik müqaviləsindən irəli gələn xüsusi düşmənçilik yaratmırdı.

Nasist rəhbərlərinin çıxışları sovet mətbuatında yenidən çap olunurdu. Öz növbəsində, alman hakimiyyət orqanları sovetlərin kiçik xalqların deportasiyası siyasətinin effektivliyini alqışladılar.

Məşhur nasist, filosof və mütəfəkkir Karl Şmit bir dəfə demişdi ki, faşist siyasəti düşmənin tərifindən başlayır. Timoti Snayder öz köşə yazısında yazır ki, Sovet İttifaqının bütün tarixi boyu etdiyi və indi də Putinin “antifaşizm” ifadəsinin arxasında gizləndiyi bu deyilmi?

Ukraynalılar Rusiya prezidenti üçün nasistdirlər, çünki onlar özlərini rus kimi tanımırlar və müqavimət göstərməyə cəsarət edirlər. Onun Ukraynanı məhv etmək planına qarşı çıxan hər kəs nasizmin/faşizmin ortağıdır.

Ukraynaya qarşı müharibə təkcə faşist döyüş meydanına qayıtmaq deyil, həm də ənənəvi faşist dilinə və praktikasına qayıdışdır:

▪️Başqa insanlar müstəmləkə olunmaq üçün mövcuddurlar

▪️Rusiya öz qəhrəmanlıq keçmişinə görə heç nədə günahkar ola bilməz

▪️Ukraynanın mövcudluğu beynəlxalq konspirasiyadır

▪️Müharibə yeganə mümkün cavabdır

Vəziyyətdən yalnız bir çıxış yolu var, Snayder yazır: faşist lideri məğlub edilməlidir - nəhayət və dönməz şəkildə.

Kreml Ukrayna hakimiyyətini “nasizm”də ittiham edir və bu, Kiyevə qarşı hərbi əməliyyatlara haqq qazandırır.