Qərb Azərbaycan və Ermənistan arasında sülhə nail olmaq üçün intensiv vasitəçilik səylərini davam etdirir, haqqin.az yazır.

ABŞ-da xarici işlər nazirləri arasında dövlət katibi Entoni Blinkenin iştirakı ilə keçirilən 4 günlük danışıqlardan sonra Avropa İttifaqı “estafeti” Vaşinqtondan alıb.

Blinkenin nikbinliyinə baxmayaraq, Bayden administrasiyası diplomatik qələbə qazana bilməyəcəkmi?

Məlumdur ki, Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişelin vasitəçiliyi ilə mayın 14-də Brüsseldə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan arasında danışıqlar aparılacaq. Təxminən iki həftədən sonra iki dövlətin liderləri Moldovada keçiriləcək Avropa Şurası ölkələrinin sammiti çərçivəsində yenidən görüşəcəklər. Onların həmçinin Fransa prezidenti Emmanuel Makron və Almaniya kansleri Olaf Şolzla (ayrıca və ya birgə) görüşləri planlaşdırılır.

Tərəflər Vaşinqtonda sülh sazişinin əsas aspektləri ilə bağlı razılığa gələ bilməsələr də, dövlət katibi Blinken çox arxayın olub və vurğulayıb ki, nazirlər “vacib irəliləyiş” əldə ediblər və tərəflər “daha ​​çox siyasi iradə, güzəşt və çeviklik nümayiş etdirsələr, sülh əldə edilə bilər”. .”

Azərbaycanla Ermənistan arasında aparılan danışıqlarda Vaşinqton və Brüssel təbii ki, vasitəçilik səylərini əlaqələndirirlər. İndi Kreml praktiki olaraq prosesdən kənarda qalıb: baxmayaraq ki, Nikol Paşinyan Brüssel danışıqları ərəfəsində Moskvaya səfər edib və Putini inandırmağa çalışıb ki, Qərbin vasitəçilik təşəbbüsləri Rusiyanın regiondakı maraqlarını təhdid etmir. Digər tərəfdən, may ayında Rusiyada keçiriləcək xarici işlər nazirlərinin görüşü barədə də məlumat var idi. Lakin Qərbin Qafqaz regionunda mövqelərinin güclənməsini nəzərə alsaq, bu görüşün sırf formal xarakter daşıyacağını söyləmək olar.

Qərb nəşrləri də gizlətmir ki, ABŞ və Avropa İttifaqının Azərbaycanla Ermənistan arasında sülhə nail olmağa yönəlmiş səyləri Rusiyanı regiondan “qovmağa” yönəlib. Nüfuzlu “Newsweek” jurnalında dərc olunan geniş məqalədə deyilir ki, ABŞ prezidenti Cozef Bayden Azərbaycan və Ermənistan arasında vasitəçilik edərək Rusiyanın “arxa həyətində” ABŞ-ın təsirini artırmağa çalışır. Nəşr yazır ki, bu vasitəçilik səylərinin uğuru Amerika liderinin qarşıdan gələn seçki kampaniyası üçün çox vacibdir.

“Birləşmiş Ştatlar uzun müddət Rusiyanın təsir dairəsində olan regionda möhkəmlənməyə çalışsa da, prezident Co Bayden keçmiş Sovet İttifaqının Cənubi Qafqazdakı rəqibləri, Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh əldə etmək üçün öz iddialı səylərini aqressiv şəkildə irəli sürür. Və bu qonşu ölkələr arasında davam edən münaqişənin mərkəzində onilliklər boyu davam edən ərazi mübahisəsinin uzunmüddətli həllinə böyük maneələr olsa da, uğur Ağ Ev üçün çox lazım olan diplomatik qələbə demək ola bilər, çünki Baydenin xarici siyasəti belə bir sınaqla üzləşir. Newsweek qeyd edir ki, yenidən seçilmək üçün acı kampaniya olacaq.

James Gilmour şübhələnir

Lakin Virciniya ştatının keçmiş qubernatoru, daha sonra ABŞ-ın ATƏT-də səfiri vəzifəsində çalışmış Ceyms Gilmour hesab edir ki, Blinkenin nikbinliyinə baxmayaraq, Bayden administrasiyası diplomatik qələbə qazana bilməyəcək. 44 günlük müharibə zamanı tərəflərlə birbaşa işləyən Gilmour, administrasiya diplomatik qələbə qazanacağı təqdirdə "sadəcə şoka düşəcəyini" söylədi.

"Düzünü desəm, ABŞ-ın nəyəsə vasitəçilik etməyə çalışması məni bir az təəccübləndirdi", - Gilmour Newsweek-ə deyib. O, “güzəştin mümkün olmadığını” müdafiə edir.

Diplomat qeyd edib ki, belə bir nəticə “arzuolunan” olaraq qalır və iki düşmən arasında vasitəçilikdə ABŞ-ın istənilən rolunu dəstəklədiyini bildirib. O, öz təcrübəsindən qeyd edib ki, 2020-ci ilin sonunda, Vaşinqtonda “çətin prezident dəyişikliyi” gedərkən, o, eyni yolla getməyə çalışıb. Gilmour bu gün məsələ üzərində işləyən ABŞ diplomatlarını düşmənçiliyin dərinliyini qiymətləndirməməyə və hər iki tərəfin qarşıdurmada olan milli məqsədlərini başa düşməyə çağırıb.

Keçmiş səfir və qubernator hesab edir ki, ABŞ administrasiyasının Azərbaycan və Ermənistan arasında vasitəçiliyi Rusiyanın regional səylərinin böyük hissəsini Ukraynaya yönəltdiyi bir vaxtda baş verir.

"Beləliklə, Amerika vasitəçiliyi üçün qapını açsa, yaxşı olar" dedi. “Biz əvvəldən belə etməliydik”.

Beniamin Poqosyan qətiyyətlidir

İrəvandakı Siyasi və İqtisadi Strategiyalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Beniamin Poqosyan da təsdiq edir ki, Moskva 2020-ci ilin payızında Qarabağda hərbi əməliyyatları dayandırmağa və bölgəyə sülhməramlı kontingentini göndərməyə nail olsa da, üzərinə düşən vəzifəni tam yerinə yetirə bilməyib. Ukraynadakı müharibə ilə əlaqədar missiya.

“2020-ci il müharibəsi, eləcə də Rusiyanın 2022-ci ilin fevralından sonra Ukraynaya yönəlməsi regionda daha çox xarici oyunçu kimi yeni vəziyyət yaradıb.

ABŞ, Aİ, eləcə də Türkiyə və İrana”, - Poqosyan Newsweek-ə bildirib.

Onun sözlərinə görə, bütün aktorlar Cənubi Qafqazda yeni genişmiqyaslı müharibənin qarşısını almaqda maraqlı olsalar da, regionun geosiyasi gələcəyi ilə bağlı fərqli məqsədlər güdürlər.

Rusiya hələ də “Qərbin artan təsirindən şübhələnən əsas oyunçu kimi öz rolunu saxlamaq” arzusundadır, ABŞ isə “Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesini və Ermənistan-Türkiyə münasibətlərini normallaşdırmaq səylərini inkişaf etdirməkdə maraqlıdır. ümid edir ki, bu, 2025-ci ilin noyabrından sonra Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdan çıxarılmasına və ola bilsin ki, uzunmüddətli perspektivdə Rusiya hərbi bazası və sərhəd qoşunlarının Ermənistandan çıxarılmasına yol açacaq”, - deyə Poqosyan bildirib.

Ekspertin fikrincə, Rusiyanın ehtimal olunan dirçəlişi fonunda ABŞ postsovet məkanında, o cümlədən Cənubi Qafqazda yeni müstəqil dövlətlərin güclənməsi üçün həmişə daha iddialı işləyib. İndi ABŞ və Rusiya arasında Ukrayna müharibəsi ilə bağlı münaqişə kəskinləşdiyi bir vaxtda Vaşinqtonun Cənubi Qafqaz regionuna müdaxiləsi bu geosiyasi modeli gücləndirir.

Bununla belə, Poqosyanın fikrincə, ABŞ Azərbaycan tərəfini güzəştə getməyə inandıra bilməsə, onların diplomatik təşəbbüsləri uğursuzluğa düçar olacaq və regionda Rusiyanın vaxtaşırı öz xeyrinə istifadə edəcəyi “dondurulmuş münaqişə” qalacaq.

Fərid Şəfiyev düşünür

Azərbaycanın keçmiş yüksək vəzifəli diplomatı, hazırda Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinə rəhbərlik edən Fərid Şəfiyev də hesab edir ki, Rusiyanın Ukraynadakı müharibəsi Moskvanın Cənubi Qafqaz regionunda roluna mane olur.

Şəfiyev Newsweek-ə deyib: “Bir tərəfdən Ukraynadakı müharibə ilə diqqəti yayındıran Rusiya ilə, digər tərəfdən problemi həll etməkdənsə, onu dondurmaq kimi klassik yanaşması ilə, – Moskvanın maraqlı olmadığı aydındır. Ermənistan və Azərbaycan arasındakı problemlərin uzunmüddətli həlli”.

Şəfiyev bildirib ki, ABŞ-ın Ermənistan və Azərbaycana sülh gətirmək təşəbbüsünün uğur qazanıb-qazanmayacağına, “Ermənistanın daxilində və xaricində daha çox siyasətçi Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü gələcək təhlükəsizlik və inkişaf üçün əsas kimi tanımaq zərurətini başa düşdükcə müəyyən nikbinlik qalır”.

Azərbaycanın ABŞ-dakı səfiri Xəzər İbrahim də Newsweek jurnalına verdiyi şərhdə Vaşinqtonun səylərini alqışlayıb və qeyd edib ki, münaqişənin tam həllinə doğru irəliləmək üçün hər iki tərəf hələ də bəzi əsas məsələləri həll etməlidir. Bunlara, digər məsələlərlə yanaşı, onun sözlərinə görə, Qarabağda 10.000-ə qədər erməni əsgərinin qalması da daxildir.

Xəzər İbrahim arxayınlaşır

“Azərbaycan səfiri Vaşinqtona sülh prosesində rol oynamaq istəyinə görə minnətdarlığını bildirsə də, o, Moskvanı vasitəçi kimi gördüyünü də bildirib”, - Amerika nəşri yazıb.

Səfir jurnala müsahibəsində əlavə edib ki, o, ABŞ-ın tərəflərə sülhün əldə edilməsinə kömək etmək niyyətini səmimi hesab edir, lakin nə ABŞ, nə də digər vasitəçilər tərəflər üçün qərar verə bilməz.

“Ona görə də biz və ermənilər özümüz və gələcəyimiz üçün, inşallah, ortaq gələcək üçün qərar verməliyik”, - deyə İbrahim bildirib.

Ermənistanın Vaşinqtondakı səfirliyi də ABŞ-ın Cənubi Qafqazda sülhə nail olmaq səylərinə əmin olduğunu bildirib. Diplomatik missiya vurğulayıb ki, İrəvan “sülh gündəminə sadiqdir”.