İyulun 14-də ilin əsas futbol turniri olan Avropa çempionatı başa çatıb. Turnir ərzində keçirdiyi yeddi görüşün hamısında qalib gələn İspaniya yığması finalda İngiltərəni 2:1 hesabı ilə məğlub edib. Sonuncu dəfə ispanlar 12 il əvvəl Avropa çempionu olub, ingilislər isə iki dəfə finala çıxsalar da, heç vaxt qitə çempionu olmayıblar. Turnirin keçirildiyi bir neçə həftə ərzində həm futbol meydançalarında, həm də kənarda çox maraqlı hadisələr baş verib. Mbappenin burnunun sınması və qoruyucu maskada oynaması, ingilis azarkeşlərin milli komandanın məşqçisinə pivə stəkanları atması, alman bazasına ağcaqanad hücumu - və bu hələ tam siyahı deyil.
Buta.media ötən turnirin əsas hadisələrini xatırlayır.
“Biz ölkəmizi bu insanların əlinə buraxa bilmərik”.
Avro-2024-ün ilk hadisəsi turnirin əsas ulduzlarından birinin - fransalı Kilian Mbappenin zədələnməsi oldu. Qrup mərhələsinin Avstriya ilə açılış oyununda hücumçunun burnu sınıb. Zədəsi forvardın Hollandiya ilə növbəti matçda meydana çıxmasına imkan vermədi və ardınca Mbappe qoruyucu maskada turniri davame tdirməli oldu. “Bu maskada oynamaq tam bir kabusdur” deyən fransız maskanın onun meydançanı tam görməyə və tərin axmasına mane olduğunu qeyd edib.
Kilian Mbappe
Foto: Kevin C. Cox / Getty Images
Fransa millisinin ulduzu maskadan yalnız yarımfinalda İspaniya ilə qarşılaşmada xilas ola bilib. Bu görüş fransalılar üçün turnirdə sonuncu olub, onlar 1:2 hesabı ilə uduzaraq evlərinə yollanıblar. Mbappe həmin matçda məhsuldar ötürmə edib və bundan əlavə, bütün turnirdə cəmi bir qol vurub, o da penaltidən.
Ulduz heyətə malik Fransa millisi çempionatın əsas favoritlərindən sayılırdı. Lakin Didye Deşamın komandası bu statusu nə nəticədə, nə də oyunda doğrultmadı. Turnir zamanı fransızlar öz ölkələrində keçirilən parlament seçkilərində Marin Le Penin partiyasına qarşı mübarizə də aparıblar. Həm Mbappe, həm də Fransa millisinin digər ulduzları dəfələrlə siyasət mövzusunda danışıblar.
“Biz ölkəmizi bu insanların əlində qoya bilmərik. Ümid edirik ki, hamı bir araya gəlib doğru tərəfə səs verəcək”.
Kilian Mbappe
Fransa millisinin kapitanı
“Özümüzü türk faşizmindən müdafiə etməyin vaxtıdır”
Ümumiyyətlə, Avro 2024 xeyli siyasi hadisələrlə yadda qaldı. Qrup mərhələsində ukraynalı azarkeşlər Slovakiya ilə matçda üzərində “Bizə seçkiləri qaytarın” yazısı olan pankart asıblar.
Xorvatiya ilə heç-heçədən sonra azarkeşlərlə birlikdə “Serbi öldür” şüarını səsləndirən Rusiyanın “Rubin” klubunun və Albaniya millisinin futbolçusu Mirlind Daku qalmaqallı davranışı ilə diqqət çəkib. Serbiya millisi buna cavab olaraq, Daku cəzalandırılmasa, Avropa çempionatını tamamilə tərk edəcəyi ilə hədələyib. Nəticədə futbolçu iki oyunluq diskvalifikasiya edilib. Düzdür, o, cəzasının yalnız yarısını çəkib - növbəti görüşdə məğlub olaraq komandası ilə evə qayıdıb.
Mirlind Daku
Foto: Florion Qoqa / Reuters
Əsas siyasi qalmaqal isə pley-off mərhələsində baş verib. 1/8 finalda Türkiyənin müdafiəçisi Merih Dəmiral Avstriyanın qapısına iki qol vuraraq komandasının 1/4 finala yüksəlməsinə kömək edib. Meydandakı uğurunu qeyd edən müdafiəçi “bozqurd” jestini nümayiş etdirib. Buna görə Avropa Futbol Assosiasiyaları İttifaqı (UEFA) Dəmiralı iki oyunluq diskvalifikasiya edib.
Merih Demiral
Foto: Ebrahim Noroozi / AP
Alman siyasətçiləri ev sahibi kimi futbolçunu sərt tənqid ediblər. Türkiyə əsilli Almaniyanın Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Naziri Cem Özdemir “Türk faşizminə qarşı özümüzü müdafiə etməyin vaxtıdır, onlar gizlənmirlər” deyib.
Qalmaqal iki ölkənin hökumətləri səviyyəsinə çatıb. Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi UEFA-nın Dəmirala qarşı sanksiyalarını qəbuledilməz adlandırıb və Almaniyanın Ankaradakı səfiri çağırılıb. Buna cavab olaraq Almaniya Xarici İşlər Nazirliyi Türkiyə səfirini çağırıb.
Türkiyə Prezidenti Rəcəp Tayyib Ərdoğan UEFA-nın futbolçu Merih Demiralla bağlı qərarına etiraz edib.
O, “bozqurd” işarəsini fransız və almanların formalarında olan işarələrlə müqayisə edib:
“Almanların formalarında qartal var, amma kimsə nəsə demir. Kimsə demir ki, fransızların formasında xoruz var. Onlara niyə xoruzlanırsınız, deyilirmi? Merih sadəcə sevincini bu cür qeyd edib. Məsələ ilə bağlı Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi onların səlahiyyətli şəxsləri ilə danışıb lazımi addımı atacaq”.
Merih Demiral özü isə sosial şəbəkələrdə yazı dərc edib və heç nəyə peşman olmadığını bildirib.
“Türk olduğum üçün fəxr edirəm. Mən bunu bacardığım üçün şadam”
Merih Demiral
Türkiyə millisinin müdafiəçisi
“Ağcaqanadlar hücumu edir”
Son Avropa çempionatı təkcə siyasətlə yadda qalmayıb. Futbol baxımından turnirin əsas kəşfini Gürcüstan millisi adlandırmaq olar. Bu komanda tarixdə ilk dəfə qitə çempionatında iştirak edib və pley-offa yüksəlməyi bacarıb. Gürcüstan sözün yaxşı mənasında turnir zamanı dəli olub. Məsələn, internetdə toy mərasimləri zamanı proyektorla yayımlanan matçların videoları yayılıb.
Hakim “Gürcü Arzusu - Demokratik Gürcüstan” partiyasının təsisçisi Bidzina İvanişvili komandaya 10 milyon dollardan bir qədər çox pul köçürəcəyinə söz verib. Tbilisidə futbolçuları şəhərin mərkəzi meydanına toplaşan minlərlə insan qarşılayıb, komanda meydana açıq avtobusla gedib - bütün bunlar vizual olaraq çempion paradını xatırladıb.
Gürcüstan milli komandası Tbilisidə şənlik zamanı
Foto: İrakli Gedenidze/Reuters
Qrup mərhələsində türklərə uduzan gürcülər çexlərlə heç-heçə edib, son turda isə Portuqaliyanı sensasion şəkildə məğlub ediblər. Gürcüstan millisi qrupdan 3-cü yerdə çıxıb və 1/8 finalda İspaniya ilə qarşılaşıb. İspanlarla görüşdə gürcülər hesabı açsalar da, sonda 4:1 hesabı ilə uduzublar. Lakin heç kim bu məğlubiyyəti xatırlamır. Turnir Gürcüstan üçün uğurlu sayılır.
Son Avropa çempionatının əsas məyusluqlarından biri İtaliya millisi olub. Luçano Spalettinin komandası Almaniyaya son çempion kimi getsə də, 1/4 finala vəsiqə qazana bilməyib. Hələ qrup mərhələsində italyanlar böyük çətinliklərlə üzləşiblər.
İtaliya millisi turniri tərk etdikdən sonra
Foto: Lee Smith/Reuters
Xorvatiya ilə matçın əlavə səkkizinci dəqiqəsində Mattia Zakkaninin qolu İtaliyaya heç-heçə gətirməsəydi, Spalettinin komandası ümumiyyətlə qrupdan çıxa bilməyəcəkdir. Nəticədə italyanlar xorvatları pley-offa buraxmadılar, lakin özləri orada elə ilk oyunda məğlub oldular - İsveçrə millisinə 0:2 hesabı ilə.
Bu, necə deyərlər, elə də sensasiyalı nəticə deyil. Çətin qrupdan keçdik. Amma biz güclü İtaliya komandası görmədik, oyunumuzun fundamental prinsiplərini görmədik
Luçano Spalletti
İtaliya millisinin baş məşqçisi
Turnirin ev sahibləri Almaniya millisinin futbolçuları 1/4 finaldan irəli gedə bilmədilər. Bu nəticəni gözlənilməz adlandırmaq olardı, lakin almanların yolunu gələcək çempionlar kəsdilər. Üstəlik, bu komandalar arasındakı matç bərabərlik şəraitində keçdi, qalmaqallı qərarla yadda qaldı.
İspaniyanın qələbə qolunu vurmasına bir neçə dəqiqə qalmış top öz cərimə meydançasında olan ispaniyalı müdafiəçi Mark Kukurellanın əlinə dəydi. Baş hakim Entoni Teylor UEFA-nın bu cür vəziyyətlər üçün göstərişlərinə əməl edərək (əli təbii vəziyyətdə bədənə yaxındır və oyunçu topla təmasdan qaçmağa çalışır) penalti təyin etməyib.
Dörddəbir finalda İspaniya və Almaniya qarşılaşması
Foto: Leonhard Simon / Reuters
Qarşılaşma başa çatdıqdan sonra Almaniya millisinin baş məşqçisi Julian Nagelsmanın köməkçisi Sandro Vaqner hakimin soyunub-geyinmə otağına daxil olaraq Teyloru təhqir etsə də, bu, heç nəyi dəyişə bilməyib. UEFA hakimin tərəfini tutdu və onun penalti zərbəsini düzgün təyin etmədiyini izah etdi.
Qeyd edək ki, almanlar doğma Avropa çempionatında təkcə hakimlikdən şikayətlənmirdilər. Onların baş məşqçisi Nagelsmann Almaniyanın İsveçrəyə qarşı qrup mərhələsində oynadığı Frankfurt stadionunda meydançanın keyfiyyətini çox tənqid edib. Nagelsmann həmçinin komandanın bazasında ağcaqanadların hücumundan danışdı. Onun sözlərinə görə, böcəklər daim futbolçuları dişləyib və onların küçədə dincəlməsinə imkan verməyiblər.
Bizdə anormal bir ağcaqanad infeksiyası var. Bizə güclü külək lazımdır, o zaman onların sayı çox olmayacaq. Yoxdursa, içəri girməlisiniz
Julian Nagelsmann
Almaniya millisinin baş məşqçisi
Qarşılaşma başa çatdıqdan sonra Almaniya millisinin baş məşqçisi Yulian Nagelsmanın köməkçisi Sandro Vaqner hakimin soyunub-geyinmə otağına daxil olaraq Teyloru təhqir edib. Bununla belə, UEFA hakimin tərəfini tutub və onun penalti zərbəsini düzgün təyin etmədiyini izah edib.
Qeyd edək ki, almanlar doğma Avropa çempionatında təkcə hakimlikdən şikayətlənməyiblər. Baş məşqçi Nagelsman Almaniyanın İsveçrəyə qarşı qrup mərhələsində oynadığı Frankfurt stadionunda meydançanın keyfiyyətini tənqid edib. Nagelsman həmçinin komandanın bazasına ağcaqanadların hücumundan danışıb. Onun sözlərinə görə, ağcaqanadlar futbolçuların dincəlməsinə imkan verməyiblər.
“Pivənizi içirlər və meydanlarınızı zibilləyirlər”
Ölkənin Böyük Britaniyadan ayrılmasına çağırış edən Şotlandiyanın “The National” qəzeti Avro-2024-ün final mərhələsinə qalmaqallı ön baxış hazırlayıb. Nəşrin ön səhifəsində ispaniyalı yarımmüdafiəçi Rodrinin ingilis azarkeşinin qarnını topla təpiklədiyi şəkl əks olunub. Foto “Qisas vaxtıdır” şərhi ilə tamamlanıb.
Hər yay çimərliklərinizi doldururlar. Bütün pivənizi içirlər. Meydanlarınızı zibilləyirlər. Onlar sizin şəhərlərinizdə təqaüdə çıxırlar və ictimai xidmətlərinizdən istifadə edirlər
“The National”
Oyunun özündən danışsaq, Avro-2024-ün finalında iki antipod bir araya gəldi. Bir tərəfdə bütün görüşlərdə qalib gələrək qrup mərhələsini son dərəcə inamlı keçən İspaniya var idi. Pley-off mərhələsində də Luis de la Fuentenin komandası yaxşı futbol nümayiş etdirərək, növbə ilə Gürcüstan, Almaniya və Fransanı turnirdən kənarlaşdırıb. İspanlar öz azarkeşləri, media və ekspertlər tərəfindən yüksək qiymətləndirilib.
Digər tərəfdən, hər kəsin tənqid etdiyi İngiltərə var idi. Qrup mərhələsinin son oyununda Sloveniya millisi ilə qolsuz heç-heçədən sonra İngiltərənin baş məşqçisi Qaret Sautqeyti öz azarkeşləri pivə stəkanı ilə vurdular. O, klublarında əla futbol göstərən çox güclü oyunçuları, məsələn, “Real Madrid”də Cud Bellinqem və ya “Bayern”də Harri Keyni əsarət altına aldığı üçün sözün əsl mənasında lənətlənmişdi.
Finala gedən yolda ingilislər əsas vaxtda cəmi iki qələbə qazanıblar - qrupda elə ilk oyunda serblərlə, yarımfinalda isə Hollandiya ilə qarşılaşmada.
Qaret Sautqeyt
Foto: Wolfgang Rattay / Reuters
İngiltərə və İspaniya arasında keçirilən finalın ilk yarısı açıq desək, darıxdırıcı oldu və qolsuz bərabərliklə başa çatdı. Lakin ikinci hissədə möhtəşəm futbol başladı. 22 yaşlı ispan Niko Uilyams qol vuranda komandalar paltardəyişmə otağından yenicə çıxmışdı. İkinci hissənin İngiltərə millisinin heç vaxt start heyətində meydana çıxmayan Palmer hesabı bərabərləşdirdi.
İspaniya finalda İngiltərəyə qarşı ilk qolu vurur
Foto: Thanassis Stavrakis/AP
Həlledici qolu final fitinə bir neçə dəqiqə qalmış ispaniyalı yarımmüdafiəçi Mikel Oyarzabal vurdu. Növbəti hücumda İngiltərə komandası hesabı bərabərləşdirmək imkanı əldə etdi, lakin Dani Olmo topu qapı xəttindən çıxardı.
Daha xoşbəxt olmaq mümkün deyil, azarkeşlərə, futbolçulara baxıram... Bu gün gözəl gün idi, komanda layiqincə Avropa çempionatını qazandı.
Luis de la Fuente
İspaniya millisinin baş məşqçisi
Yekun hesab 2:1. İspaniya millisi əvvəlki qələbədən 12 il sonra yenidən Avro qazandı. İspanlar turnirdəki yeddi görüşün hamısında qalib gəliblər - bu, Avropa çempionatının rekordudur. İngiltərə yenə kuboksuz qaldı. Tarixdə heç vaxt bu milli komanda qitə çempionu olmayıb. Finalda indiki məğlubiyyət ardıcıl ikincidir.
İTV telekanalında yaranan texniki problem müzakirələr yaratdı
Almaniyada keçirilən Avropa çempionatının final görüşünün yayımı zamanı İTV telekanalında yaranan texniki problem müzakirələr yaradıb. Səs və görüntü uyğunsuzluğu sosial şəbəkələrdə tənqid edilib.
Belə ki, şərhçi qarşılaşmanı birbaşa Almaniyadan şərh etdiyi üçün səs və görüntü arasında təxmini 3-5 saniyə fərq hiss olunub.
Müzakirələri əsasən İspaniya millisinin üzvü Niko Uilyamsın qol vurduğu kadrın şərhdən bir neçə saniyə sonra yayımlanması ətrafında aparılıb. Qeyd olunub ki, ilk dəfə Avropa Çempionatını yerindən şərh etsələr də, rejissorlar heç cür səs ilə görüntünü uyğunlaşdıra bilməyiblər.
Məsələ ilə bağlı İTV-nin idman departamentinin direktoru Kənan Hakimov sosial şəbəkə hesabında tamaşaçılardan üzr istəyib.
“Final oyununun şərhində səslə görüntünün üst-üstə düşməməsi ilə əlaqədar yaranan problemə görə bu məsələdə məsuliyyət payı olan şəxs olaraq öz adımdan üzr istəyirəm. Futbol azarkeşi kimi televiziya qarşısında hansı hisslər keçirdiyinizi yaxşı başa düşürəm və haqlı tənqidləriniz qarşısında deyiləcək bir söz yoxdur. Oyundan öncə test zamanı hər şey normal olsa da, təəssüf ki, şərhin gedişatında vəziyyəti düzəltmək üçün dəfələrlə cəhd edilsə də, yaranan problemi aradan qaldırmaq mümkün olmadı. Qeyd edim ki, UEFA bir müddət öncə yeni sistem üzərindən işləməyə başlayıb. Belə ki, şərhçinin səsi əvvəlki kimi peyk vasitəsilə deyil, internetlə göndərilir. Bu Avropa çempionatının gedişatında bir çox ölkələrin yayımçı telekanalları şərh zamanı eyni vəziyyətlə üzləşiblər və onlar da oyunun gedişatında mövcud problemi aradan qaldıra bilməyiblər”.
