Çində ortaya çıxan yeni ölümcül virusla bağlı məlumatlar insanları son günlərdi qorxuya salıb. Virusla bağlı xəbər bir neçə gündür ki, xəbər agentliklərinin manşetindən çıxmır. Dərhal 2002-ci ildə Çin vilayətlərindən birində başlayan və nəticədə dünyada 800-dən çox insanın həyatını itirən 2002-ci ilin SARS epidemiyasını xatırladır.  Bundan əlavə, insanlarda, yeni bir infeksiyaya qarşı immunitet yaranmayıb, müalicə və ya peyvənd hazırlamaq üçün vaxt lazımdır.

Bütün dünyada artıq virusun əhali üçün real təhlükə yaratdığını bildirdilər. Buta.media əvvəllər məlum olmayan virusun haradan gəldiyini və yayılacağı təqdirdə dünyanın nə gözlədiyini maraqlanıb.

Yüzlərlə xəstə

2019-cu ilin dekabr ayında Çinin 11 milyon əhalisi olan Uhan şəhərində pnevmoniya ilə bağlı qəribə hadisələr qeydə alınmağa başladı. Yeni ilə qədər 27 hadisə qeydə alınmışdı və yanvarın 5-nə qədər artıq 59 nəfər tibbi yardım alıblar. 

Xəstəliyin mənbəyi demək olar ki, dəniz məhsulları, quş əti və heyvan əti, o cümlədən ekzotik məhsullar satan şəhər bazarı qeyd olundu. Lakin, qurbanların nisbətən az olması səbəbindən əvvəlcə xəstəliyin insandan insana ötürülməməsinə inanılırdı: geniş miqyaslı bir epidemiya gözlənilmirdi, turistlər və yerli sakinlər hərəkətlərində məhdud qoyulmamışdı

Bu günə olan məlumata görə, koronavirusa yoluxanların sayı 830 nəfərə çatıb. Bununla yanaşı, xəstəlikdən ölənlərin sayı da artıb. Məlumata görə, ölkə ərazisində artıq 25 nəfər bu virusun qurbanı olub. Bu virusa yoluxma hallarına artıq Yaponiya, İtaliya, Meksika, Sinqapurda, Fransa və Avstraliyada da rast gəlinir.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) və Çin alimləri indi virusun insandan insana keçə biləcəyini bildirilər. Çox güman ki, vəhşi heyvanlar yeni yayılmanın mənbəyi olub.

Mütəxəssislər halların sayının kəskin artmasından qorxurlar. London İmperial Kollecindəki İnfeksion Xəstəliklərin Qlobal Təhlil Mərkəzinin alimləri belə bir nəticəyə gəldilər ki, yeni bir virusa yoluxa biləcək insanların sayı təxminən 1,7 min nəfər ola bilər.

Virusla bağlı hansı məlumatlar var?

Koronavirusun əlamətləri qrip, respirator virus infeksiyalarını xatırladır.

Əsas əlamət - qızdırma, halsızlıq, öskürək və ağciyər çatışmazlığı. ÜST-in məlumatına görə, sinə rentgenoqrafiyası hər iki ağciyərdə invaziv yoluxmasını göstərir.

Çinli alimləri xəstəliyin səbəbinin yeni, əvvəllər məlum olmayan koronavirus olduğunu öyrənə bildilbər. 2019-nCoV adlanır.

Alimlər virusun genomunu ardıcıllıqla müəyyənləşdirdilər, onlar virusu - SARS və MERS-la koronavirusla müqayisə ediblər. Onlar aşkarlayıblar ki, genetik quruluşundakı yeni virusun 70 faizdən çox SARS-a bənzəyir. Həm də müəyyən edilib ki, 2019-nCoV "kliniki cəhətdən daha yumşaq görünür": yoluxma qabiliyyəti SARS-dən azdır, həm də simptomların və ölüm dərəcəsi.

Bənzərlik həm də alimlərə yarasaların virus mənbəyi olduğunu düşünməyə vadar edib. Qeyd olunur ki, onlar ümumiyyətlə bir çox koronavirusların daşıyıcısıdır və onlardan biri, ehtimal ki, mutasiya edilmiş və insanlara ötürülmüşdür. Eyni zamanda, bu zəncirdə bir neçə aralıq ev sahibi ola biləcəyi göstərilir.

Hal-hazırda, virusun mənbəyi yalnız bazarda deyil, şəhərin başqa bir yerində də yerləşə biləcəyinə inanılır. Bunun səbəbi, ilk xəstələrin işlədiyi n Uhan şəhərindəki bazarı 1 yanvardan bağlı olub, ancaq insanlar yoluxmaya davam edib. Bununla yanaşı, alimlər aşağı ölüm nisbətlərinin hazırda yaxşı bir xəbər olduğunu qeyd edirlər.

Koronaviruslar insanlara, pişiklərə, quşlara, itlərə, mal-qara və donuzlara yoluxan viruslar ailəsidir. Onlar tənəffüs sisteminə, mədə-bağırsaq traktına və sinir sisteminə zərər verə bilirlər. Belə bir virus ilk dəfə 1965-ci ildə kəskin rinit olan bir xəstədə tapılmışdı. ÜST qeyd edir ki, yeni koronaviruslar vaxtaşırı dünyanın müxtəlif bölgələrində yaranır və məlum olanların bəziləri yalnız heyvanlarda müşahidə olunur. İnsanlara yaratdığı təhlükə səviyyəsi, yayıldıqca və mutasiya etdikcə dəyişə bilər.

Ümumdünya karantini

Hal-hazırda, belə bir qorxu var ki, Çin Yeni ili ilə əlaqədar yüz milyonlarla çinlilər bayramla əlaqədar səyahətə çıxacaq və daha çox insan bu virusa yoluxacaq. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı yeni koronavirusu risk daşıyan və Ebola, donuz qripi və poliomielit kimi xəstəlik hesab, eyni zamanda heç bir səyahət məhdudiyyətini tövsiyə etmir. Komitənin 23 yanvar tarixindəki iclasının qərarına əsasən, xəstəliyin əhatə dairəsi məhdud olduğundan və bəzi simptomları müəyyənləşdirilmədiyindən onun ictimai səhiyyə sahəsində beynəlxalq əhəmiyyət kəsb edən, fövqəladə vəziyyət elan edilməsi üçün hələ ki, erkəndir. Komitə üzvlərinin əksəriyyəti, virusdan yoluxma hallarının məhdud sayda və onun ikili təbiətə malik olmasını nəzərə alaraq, İctimai Səhiyyə sahəsində Beynəlxalq Əhəmiyyət kəsb edən fövqəladə vəziyyətin elan edilməsinin hələ erkən olduğunu bildirdilər.

Artıq dünyanın bir çox ölkəsindəki hava limanlarında sərnişinlərdə koronavirus simptomlarının olub olmadığını yoxlamağa başlanılıb. Turistlərin bədən istiliyini ölçən skanerlər istifadə olunur. Şimali Koreya ümumiyyətlə turistlər üçün sərhədi müvəqqəti bağlayıb.

Nəticələr nə olursa olsun, bir şey aydındır: Çin hətta  60 il sonra Asiya qripi pandemiyasından (iki milyon insan itkisi) və SARS epidemiyasından təxminən iyirmi il sonra təhlükəli infeksiyalrın yarandığı yerdir.  Bəli, ölkədə ekzotik heyvanların satışına nəzarət qurulub və yoluxucu xəstəliklər uğurla aşkarlanıb. Ancaq quşlardan ilanlara qədər demək olar ki, hər şeyi satın ala biləcəyiniz ənənəvi bazarlar populyar olaraq qalır və potensial ciddi təhlükə yaradır.