Kanadanın cənub-qərbində yerləşən Britaniya Kolumbiyası vilayətində şəxsi istifadə üçün bəzi ağır narkotiklərin kiçik dozada saxlanması qanuniləşdirilib.
Üç il ərzində - 31 yanvar 2026-cı il tarixinədək Britaniya Kolumbiyasında polis əməkdaşları 2,5 qramdan çox olmayan heroin, kokain, morfin, fentanilin saxlandığı şəxsləri cəzalandırmayacaqlar. Narkotiklər müsadirə olunmayacaq. Bunun əvəzinə, həmin şəxsə asılılığın öhdəsindən gəlmək üçün haradan kömək ala biləcəyi izah ediləcək. Eyni zamanda, dekriminallaşdırma leqallaşma demək deyil: Kanadada 2,5 qramdan artıq saxlanılması və ya satışı qadağandır.
Britaniya Kolumbiyası hökuməti dekriminallaşdırmanı narkotik asılılığı olan insanların dəstək tapmasına və müalicəyə başlamasına mane olan maneələri aradan qaldırmağın yollarından biri kimi göstərib.
Son 7 il ərzində Kanadada narkotiklərin artıq dozası nəticəsində 32 minə yaxın ölüm hadisəsi qeydə alınıb. Britaniya Kolumbiyasında bu rəqəm 11 mindir. Bu səbəbdən əyalət hökuməti 2016-cı ildə ictimai səhiyyə ilə bağlı fövqəladə vəziyyət elan edib. Lakin vəziyyət yaxşılaşmayıb və koronavirus pandemiyası onu daha da ağırlaşdırıb. 2022-ci ildə 2272 əyalət sakini yüksək dozada narkotik qəbulu səbəbindən ölüb (2016-cı illə müqayisədə demək olar ki, 2,5 dəfə artım). Qeyr-təbii ölüm səbəbləri arasında bu ən böyük göstəricidir.
Beş il əvvəl marixuananın leqallaşdırıldığı Kanadada ağır narkotiklərin kiçik dozalarının dekriminallaşdırılması ideyası çoxdan müzakirə edilir. “İnsanları narkotik saxlamağa görə həbs etmək səmərəsizdir və həyatını xilas etmir. Biz bütöv, sağlamlığa yönəlmiş yanaşmanı tövsiyə edirik”, - Polis Rəisləri Assosiasiyasının rəhbəri Adam Palmerin 2020-ci ildə deyib. Kanada Səhiyyə Nazirinin müavini Karolin Bennett isə narkotikin zərərinin azaldılması tədbirlərinə laqeyd qalmamağa çağırıb, çünki “ölülər sağalmır”.
Britaniya Kolumbiyası narkotikdən istifadənin zərərini azaltmaq üçün tədbirlərin həyata keçirilməsində qabaqcıldır. Vilayətin ən böyük şəhəri olan Vankuverdə hələ 1980-ci illərin sonlarında Kanadanın ilk iynə və şpris mübadiləsi proqramı başlayıb. Və 2003-cü ildə şəhər Şimali Amerikada idarə olunan inyeksiyalar üçün ilk yeri açıb. Orada narkomaniyadan əziyyət çəkən insanlar tibb işçilərinin nəzarəti altında bir doza qəbul edə və tibbi yardım ala bilərdilər - lakin narkotik ala bilməzlər.
Britaniya Kolumbiyasında ağır narkotiklərin şəxsi istifadə üçün dekriminallaşdırılması həkimlər, məmurlar və asılılığın öhdəsindən gəlmiş insanlar tərəfindən dəstəklənir. “İllər boyu polis tərəfindən təqib olundum və yarım qramdan az kokain saxlamağa görə həbs cəzası çəkdim. Narkotik saxlamasına görə ittihamlardan imtina uğursuz kriminallaşdırma siyasətinə son qoymağa kömək edən mühüm addımlardan biridir”, - deyə keçmiş narkotik istifadəçisi və hazırda Britaniya Kolumbiyasında Psixoaktiv Maddələrin Tədqiqi Mərkəzinin məsləhətçisi Qay Feliçella deyib.
Bununla belə, dekriminallaşdırma ideyasının tənqidçiləri də az deyil. Kanada Narkotiklərə Qarşı Mübarizə Şəbəkəsinin rəhbəri Çak Duset bu addımı palliativ qayğı ilə müqayisə edib: “Bu, sadəcə insanları narkotikə görə yavaş ölümə məhkum edir”. Oğlu narkotikdən ölən fəal Lesli Makbeyn isə 2,5 qramın çox kiçik olduğunu hesab edir. Onun sözlərinə görə, icazə verilən dozanı aşmamaq üçün aludəçiliyi olan insanlar dilerlərə daha tez-tez müraciət etməli olacaqlar və bu, təhlükəli maddələrin əldə edilməsi riskini artıracaq.
Öz növbəsində, “National Post” nəşri dərhal dekriminallaşdırmanın işləməməsinin lehinə bir neçə arqument gətirib. Birincisi, ona görə ki, Britaniya Kolumbiyasında artıq şəxsi istifadə üçün kiçik dozalarda saxlanılan ağır narkotiklər üçün faktiki cəza yoxdur və Vankuverdə bu açıqlanmayan qayda ən azı 10 ildir ki, mövcuddur, lakin bu, yüksək dozadan baş verən ölüm hallarının sayını azaltmayıb.
İkincisi, dekriminallaşdırmanın tərəfdarları Portuqaliyanın təcrübəsinə istinad edirlər ki, o, 2001-ci ildə dünyada ilk dəfə olaraq istənilən növ narkotikin saxlanmasına və istifadəsinə icazə vermişdi. Lakin bu siyasət qanunsuz narkotik alverçilərinə qarşı sərt mübarizə ilə müşayiət olundu. Britaniya Kolumbiyasında belə tədbirlər görülməyəcək.
Nəşr həmçinin xatırladıb ki, ABŞ-ın Oreqon ştatı 2020-ci ildə analoji təcrübəyə başlayıb - və hələlik bunu uğurlu adlandırmaq çətindir. Oreqon ştatında, kiçik dozalarda ağır narkotik saxlayan insanlar maksimum 100 dollar cərimə ilə üzləşirlər, lakin şəxs narkomaniyaya dəstək qaynar xəttinə zəng edərsə, bu cərimə ləğv oluna bilər. Dekriminallaşdırmadan sonrakı ilk ildə polis iki minə yaxın şəxsi ağır narkotik saxlayıb, lakin onlardan yalnız 92-si qaynar xəttə zəng edib və yalnız 19-u əlavə yardım istəyib.
