İranda keçirilən prezident seçkilərində islahatçı qanadın namizədi Məsud Pezeşkian qalib gəlib.

Bu barədə İslam Respublikasının Seçki Qərargahının rəsmi nümayəndəsi Möhsün Eslami məlumat verib.

Pezeşkiana 16 milyon 384 min vətəndaş səs verib. Onun rəqibi Səid Cəlilini 13 milyon 538 min iranlı dəstəkləyib.

Rəsmi məlumata görə, seçici fəallığı 49,8% təşkil edib. Eslaminin sözlərinə görə, səsvermənin ikinci turunda 30,530 milyon seçici iştirak edib, İranda isə təxminən 61 milyon insan səsvermə hüququna malikdir. Prezident seçkilərinin birinci turunda seçici fəallığı təxminən 40% təşkil edib ki, bu da İslam Respublikası tarixində ən aşağı göstəricidir.

İranlı siyasətçi, parlamentin üzvü Məsud Pezeşkian 1954-cü il sentyabrın 29-da Mahabad şəhərində (Qərbi Azərbaycan vilayəti, İran) dindar ailəsində anadan olub. O, etnik azərbaycanlıdır.

Məsud Pezeşkian

Foto: Zuma / TASS

1973-cü ildə Urmiya Kənd Təsərrüfatı Akademiyasını (hazırda Urmiya Universiteti) qida sənayesi ixtisası üzrə bitirib. 1975-ci ildə təbiət (eksperimental) elmləri üzrə diplom alıb. 1985-ci ildə Təbriz Tibb Elmləri Universitetində ümumi tibb kursunu keçib. 1990-cı ildə orada ümumi cərrahiyyə üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. 1993-cü ildə İran Tibb Elmləri Universitetini ürək cərrahiyyəsi ixtisası üzrə bitirib. Professordur.

1973-1975-ci illərdə sərhədyanı Zabol şəhərində xidmət edib.

1979-cu il İslam inqilabından sonra Təbriz Universitetinin Tibb fakültəsində İslam Dərnəyi yaradıb və Quran dərsləri keçib.

İran-İraq müharibəsi zamanı (1980-1988) Pezeşian həkim briqadalarının cəbhəyə göndərilməsinə cavabdeh olub, həkim kimi xidmət edib, eyni zamanda döyüş əməliyyatlarında iştirak edib.

1985-ci ildə Təbriz Universitetinin Tibb fakültəsində professor kimi fiziologiyadan dərs deyib.

1993-cü ildə Şəhid Mədəni adına Təbriz Kardiologiya Xəstəxanasında işləməyə başlayıb, daha sonra klinikanın rəhbəri olub.

1993-1999-cu illərdə Təbriz Tibb Elmləri Universitetinə rəhbərlik edib.

2000-ci ildə altı ay İranın səhiyyə, müalicə və tibbi təhsil nazirinin müavini olub.

2000-2004-cü illərdə səhiyyə, müalicə və tibbi təhsil naziri vəzifəsində çalışıb.

Məsud Pezeşkianın səhiyyə sahəsində əldə etdiyi nailiyyətlər sırasında Şərqi Azərbaycanda 500-dən çox tibb müəssisəsi və 50 tibb mərkəzinin, Təbrizdə inteqrasiya olunmuş tibbi müraciət sisteminin, ailə həkimi institutunun yaradılması və İranda kənd sığorta sisteminin yaradılması var.

2006-cı ildən Təbriz, Azərşəhr və Osko rayonlarından 8-ci, 9-cu, 10-cu və 11-ci çağırışlarda İran İslami Şuraya (parlament) nümayəndə seçilib. 2016-cı ilin may ayından 2020-ci ilin may ayına qədər – 10-cu çağırış Milli Məclis sədrinin birinci müavini vəzifəsində işləyib.

2024-cü ilin martında keçirilən parlament seçkilərində o, 5-ci dəfə Təbriz, Azərşəhr və Osko şəhərlərinin nümayəndəsi olub.

O, 2013 və 2021-ci il seçkilərində İranda prezidentliyə namizəd kimi qeydə alınıb. O, birinci dəfə namizəd Əli Əkbər Haşimi Rəfsəncaninin xeyrinə namizədliyini geri götürüb, ikinci dəfə Konstitusiya Keşikçiləri Şurası tərəfindən seçkilərdə iştirakına icazə verilməyib.

2024-cü il iyunun 9-da İranın Müşahidə Şurası Məsud Pezeşkianın 28 iyun seçkilərində İran prezidentliyinə namizədlərin yekun siyahısına daxil edildiyini açıqlayıb.

İranlı siyasətçi Məsud Pezeşkian

@ AP Photo/IRIB/Morteza Fakhri Nezhad

Məsud Pezeşkian özünü “şərti islahatçı” kimi təqdim edir. Siyasi karyerası boyu o, ardıcıl olaraq müxtəlif siyasi qrupları birliyə çağırıb. Pezeşkian hesab edir ki, “İranın gücü birlikdədir” və elm, inkişaf və regional liderlik kimi sistem və rəhbərliyin məqsəd və siyasətlərinə nail olmaq üçün “baxış və zövqlərdə fərqliliklərin mövcudluğunu qəbul etmək” vacibdir. Pezeşkian qadınlar üçün məcburi hicaba daha yumşaq münasibət də daxil olmaqla, sosial məhdudiyyətlərin yumşaldılmasına çalışır. Ekspertlər qeyd edirlər ki, Məsud Pezeşkian İranın xarici siyasətinin çoxvektorlu olmasına, və sanksiyaların ləğvinə təkid edir, İranın və onun iqtisadiyyatının, ümumiyyətlə, İranın gələcək taleyinin ölkənin təcriddən çıxması, Qərblə münasibətlərin yaxşılaşdırılması və ən azı ABŞ-la qarşıdurmanın minimuma endirilməsi ilə bağlı olmasına əminliyini vurğulayır. O eyni zamanda nüvə sazişi ilə bağlı danışıqların bərpasını dəstəkləyir.

Məsud Pezeşkian İran jurnallarında 20, beynəlxalq jurnallarda isə yeddi məqalənin müəllifidir.

Məsud Pezeşkianın həyat yoldaşı vəfat edib, üç övladı var.